Het mkb zag zich vorig jaar geconfronteerd met forse kostenstijgingen. Grondstoffen werden duurder, maar bijvoorbeeld ook transport, personeel en natuurlijk energie. De hogere kosten hebben de meeste bedrijven slechts voor een klein deel kunnen verrekenen in hun prijzen, waardoor onderaan de streep weinig overbleef, Te weinig, vindt Vonhof, als je bedenkt welke steeds groter wordende investeringsvraagstukken er liggen. "Bedrijven hebben winst nodig om het vermogen te versterken, zodat ze weerbaar zijn voor slechtere tijden. Maar nog veel belangrijker, winst en vermogen zijn nodig om te investeren in de toekomst. Kijk bijvoorbeeld naar de klimaatopgave, de digitaliseringsbehoefte en personeel. Om daarin de benodigde stap naar voren te kunnen maken, is een gezonde winstontwikkeling essentieel."
Als we kijken naar de cijfers over 2022, zien we echter dat de winstgroei met 1,5% uitzonderlijk zwak was. Voor het eerst in jaren zag meer dan de helft van de bedrijven de winst zelfs teruglopen. En daarmee dus ook de mogelijkheid om te investeren in de belangrijke opgaven die er liggen, vult Vonhof aan. "Tel daarbij op dat de kredietwaardigheid is afgenomen en de rente verder zal oplopen. Het is voor ondernemers al ingewikkeld om financiering te krijgen en door de hogere rente lopen de kosten hiervoor ook nog eens op. Verder zien we voor 2023 een afvlakkende economische groei en zelfs dreigende krimp en gemiddeld zijn de cao-lonen al meer dan 8% gestegen. Wat betekenen al deze ontwikkelingen voor 2024 en daarna? Als de winsten in het mkb echt verder inzakken en investeren voor ondernemers nog moeilijker wordt, ligt er voor ons allen een enorme uitdaging."
Innovatiekracht
Die uitdaging ligt er vooral voor het kleinere mkb, constateert Vonhof. De echt grote bedrijven zijn vanwege hun positie in de keten en marktmacht beter in staat om de hogere kosten door te berekenen en hun winstgevendheid op peil te houden. Bovendien kunnen zij over het algemeen eenvoudiger aan financiering komen. Het merendeel van het mkb bestaat echter uit
microbedrijven. "Bij deze bedrijven zit innovatie vaak in de genen en zij hebben de potentie om gezond te groeien en goede oplossingen te zoeken en te vinden voor alle grote vraagstukken die er liggen. Maar voor deze ondernemers wordt het steeds moeilijker en duurder om aan financiering te komen voor alle noodzakelijke ontwikkelingen die in aantocht zijn."
Wat als dus bedrijfsomvang bepaalt wie er meekunnen en de noodzakelijke stappen kunnen zetten? Geen wenselijk scenario, vindt Vonhof. "Als het micro-mkb op achterstand komt, raakt alles uit balans. Dat zou voor onze economie en de totale breedte van het bedrijfsleven bepaald geen goede zaak zijn. Voor klanten trouwens ook niet, want je wilt graag een breed aanbod van groot naar klein. Als kleine ondernemers bezwijken onder de gevolgen van de huidige ontwikkelingen en grote bedrijven alsmaar verder consolideren, dan wordt de economie eenzijdiger en verliezen we het broodnodige innovatieve vermogen van juist de microbedrijven."
Lees het volledige interview met Jacco Vonhof