Inleiding

Handhavingsmoratorium

Oorspronkelijk was een transitieperiode voorzien van 1 mei 2016 tot 1 mei 2017. In die periode zou de Belastingdienst niet handhaven maar alleen meer opvoedend acteren bij zogenaamde schijnzelfstandigheid. Dit zogenaamde handhavingsmoratorium is - in iets beperktere vorm - echter keer op keer verlengd. Dit handhavingsmoratorium, waarbij wel gehandhaafd werd bij kwaadwillenden en anderen in eerste instantie alleen aanwijzingen kregen, is per 1 januari 2025 geëindigd.

Vanaf 2025 handhaaft de Belastingdienst in beginsel weer als bij de beoordeling van een arbeidsrelatie sprake blijkt te zijn van een (fictieve) dienstbetrekking die niet als zodanig is aangemerkt tussen partijen. De Belastingdienst zorgt wel voor een zogenaamde zachte landing bij de handhaving op schijnzelfstandigheid. Zo krijgen bedrijven en organisaties over het kalenderjaar 2025 nog geen (verzuim- en/of vergrijp-)boetes opgelegd. Ook zal de Belastingdienst bij een bedrijfsbezoek eerst een waarschuwing geven voordat er een boekenonderzoek (controle) wordt ingesteld. Bij het opleggen van naheffingen houdt de Belastingdienst rekening met het handhavingsmoratorium en corrigeert dus alleen met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2025. Correcties met terugwerkende kracht voor die datum worden alleen opgelegd aan kwaadwillenden of degenen die een vóór 2025 gegeven aanwijzing niet in voldoende mate hebben opgevolgd.

Wetsvoorstel verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden

Op 6 oktober 2023 werd het wetsvoorstel Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) ter internetconsultatie aangeboden. Op 7 juli 2025 werd dit wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend. Het wetsvoorstel houdt een wijziging van de definitie van het begrip arbeidsovereenkomst als bedoeld in artikel 7:610 BW in. Het voorstel introduceert hoofdelementen ter beoordeling of vaststelling van een arbeidsovereenkomst, te weten: arbeid wordt verricht onder werkinhoudelijke of organisatorische aansturing door de werkgever en arbeid wordt niet voor eigen rekening en risico door de werknemer verricht. 

Daarnaast introduceert het voorstel een wettelijk civielrechtelijk rechtsvermoeden van het bestaan van een arbeidsovereenkomst op het moment dat er wordt gewerkt tegen een beloning van ten hoogste € 36 (exclusief omzetbelasting) per uur. Nadrukkelijk is dit een civielrechtelijk rechtsvermoeden. De Belastingdienst, het UWV en de Nederlandse Arbeidsinspectie mogen dat vermoeden niet gebruiken om op die basis een dienstbetrekking aanwezig te achten.

Van 12 september 2025 tot en met 13 oktober 2025 kan gereageerd worden op de Internetconsultatie Besluit verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties. Dit besluit geeft invulling aan de twee hoofdelementen werkinhoudelijke en organisatorische sturing én werken voor eigen rekening en risico. Per hoofdelement zijn vijf indicaties opgenomen om invulling te geven aan het hoofdelement.

Voor meer informatie wordt verwezen naar de praktijkhandreiking Arbeidsrelaties en handhaving schijnzelfstandigheid.

Dossier arbeidsrelaties

SRA verzamelt alle ontwikkelingen rondom dit onderwerp in het Dossier Arbeidsrelaties. Verder zijn in dit dossier onder meer diverse informatiebronnen en hulpmiddelen opgenomen die kunnen helpen bij de beoordeling of sprake is van een dienstbetrekking of niet. Daarnaast is de praktijkhandreiking Arbeidsrelaties en handhaving schijnzelfstandigheid en een selectie van de rechtspraak opgenomen in het dossier.

Beoordeel arbeidsrelaties

SRA raadt haar leden aan in gesprek te gaan met hun klanten over de arbeidsrelaties en daarbij te beoordelen of mogelijk sprake is van (fictieve) dienstbetrekkingen in situaties die door de cliënt anders behandeld worden. Bij de beoordeling kunnen leden gebruikmaken van de praktijkhandreiking Arbeidsrelaties en handhaving schijnzelfstandigheid en van verschillende informatiebronnen en hulpmiddelen.