Het is vijftien jaar geleden dat de eerste handtekeningen onder convenanten horizontaal toezicht voor fiscaal dienstverleners werden gezet. En recent, op 1 november, zijn de koepelconvenanten hernieuwd en ondertekend. Edwin de Witte en Jon Hornstra, voorzitter van het kenniscentrum fiscaal dienstverleners van de Belastingdienst, vertellen over de voortgang van horizontaal toezicht (HT) en waarin dit heeft geresulteerd.
De Witte: ''De Belastingdienst reikte ons destijds de hand wat betreft horizontaal toezicht. Jan Zweekhorst (oud-voorzitter SRA, overleden in 2021) zag de mogelijkheden en werd een van de kartrekkers van HT. Samenwerken is beter dan tegenover elkaar staan, zo zei Jan altijd. In het begin werd HT met het nodige scepticisme ontvangen, maar als je nu ziet waar we staan en hoe en over welke onderwerpen we met elkaar in gesprek zijn, dat is absoluut een gevolg van de samenwerking die jaren geleden is begonnen.'' Hornstra haakt daarop in: ''De samenwerking met de koepelorganisaties is echt sterk verbeterd en HT heeft daaraan zeker een bijdrage geleverd.''
Vertrouwen, begrip en transparantie zijn de kernwoorden van HT. Dat betekent dat de Belastingdienst, de ondernemer en diens fiscaal dienstverlener met elkaar (vooraf) afstemmen en samenwerken om te komen tot een kwalitatief goede aangifte. Zo’n samenwerking vergt aandacht en tijd van alle partijen.
Drie belangrijke verbeteringen
Om het vertrouwen in elkaar te bestendigen, zijn er met regelmaat overleggen met de koepelorganisaties en de Belastingdienst, waarin op basis van ontwikkelingen en voortschrijdend inzicht ook nieuwe initiatieven worden uitgewerkt en duidelijke afspraken worden gemaakt over hoe met elkaar om te gaan. Dat heeft geleid tot de relatief nieuwe Leidraad Horizontaal toezicht van 2021. Volgens De Witte zijn er drie belangrijke verbeteringen in de leidraad opgenomen.
De Witte: ''Te beginnen met gedifferentieerd toezicht, dat is iets waar we als SRA sterk op hebben aangedrongen. Hoe meer werk de fiscaal dienstverleners voor zijn klant doet, des te minder is het toezicht van de Belastingdienst. Kwaliteit moet beloond moet worden.'' Hornstra: ''We steunen op de werkzaamheden die de koepelorganisaties verrichten om de kwaliteit van hun fiscaal dienstverleners te borgen. We zien dat de kwaliteit van de convenantaangiftes heel hoog is, waardoor we het toezicht ook daadwerkelijk kunnen aanpassen. Het is ook maatschappelijk onaanvaardbaar dat wij het goede werk van een fiscaal dienstverlener gaan overdoen.''
De tweede verbetering is dat nu duidelijk wordt omschreven wat het serviceniveau van de Belastingdienst is als het gaat om bijvoorbeeld een vast aanspreekpunt voor de fiscaal dienstverlener, de termijnen voor het afdoen van het vooroverleg en meldingen van betalingsproblemen. En als laatste is er in de leidraad meer duidelijkheid over wat de processen en afspraken zijn als de Belastingdienst, de ondernemer en de fiscaal dienstverlener niet voldoen aan de verwachtingen die de partijen van elkaar hebben.
Leercirkel meer professionaliseren
Er zijn dus goede verbeteringen gerealiseerd, maar er zijn nog steeds onderwerpen in de leidraad die in de praktijk concreter moeten worden. Zo willen de Belastingdienst en de koepelorganisaties periodiek wederzijdse ervaringen met elkaar bespreken om van elkaar te leren, de zogeheten leercirkel. Hornstra: ''De Belastingdienst wil die leercirkel nog verder professionaliseren. We moeten de fouten die we tegenkomen in de aangiftes, uit bijvoorbeeld steekproeven, wel delen met SRA en andere koepelorganisaties. Als er een rode draad uit te ontlenen valt, kunnen de koepelorganisaties daar actie op ondernemen. Dat komt de kwaliteit van de aangifte ten goede en de ondernemer heeft weer meer zekerheid en duidelijkheid over zijn aangifte.''
In alle openheid discussiëren
De Witte: ''Dit zijn natuurlijk belangrijke punten van de leidraad, maar de kern is niet wat er op papier staat, maar de intentie om samen te werken en het vertrouwen te hebben in elkaar. Daarom zijn we toen ook met de kring 'Fiscale Kwaliteit en HT' van SRA begonnen, waaraan telkens vertegenwoordigers van de Belastingdienst en SRA-kantoren deelnemen. In alle openheid en in alle veiligheid discussiëren we in die kring over kwaliteit, compliance, toezicht, noem maar op. Maar ook irritaties komen daar op tafel en worden vervolgens uitgesproken. Als je dat in gezamenlijkheid doet, creëer je ook begrip voor en vertrouwen in elkaar.''
Wat brengt de toekomst?
Na zoveel jaren is de stand van zaken nu dat dat er inmiddels, aldus de Belastingdienst, ongeveer 330 HT-convenanten met fiscaal dienstverlenerskantoren (vaak met meerdere vestigingen) zijn afgesloten en het aantal aangemelde aansluitingen vanuit mkb-ondernemingen is gegroeid naar 216.000. ''Groei is natuurlijk mooi, maar het mag niet ten koste gaan van kwaliteit'', aldus Hornstra. SRA heeft 163 kantoren die zijn aangesloten bij HT.
De (vernieuwde) Leidraad HT is het product van de gezette stappen in de doorontwikkeling van HT. Maar partijen blijven werken aan verbeteringen van horizontaal toezicht. Hoe ziet De Witte de toekomst van HT? ''Wat ik belangrijk vind, is dat de Belastingdienst vooraf nog meer kijkt naar de inspanningen die SRA en onze fiscaal dienstverleners leveren als het gaat om kwaliteit en daar ook het toezicht op aanpast. Het zou mooi zijn als we daar in een breder verband over kunnen nadenken. Onze kwaliteit mag nog meer beloond worden.''