Geen norm
De AQIs (of kwaliteitsindicatoren) zijn bedoeld als middel voor het maatschappelijk verkeer, toezichthouders en gebruikers/opdrachtgevers van de jaarrekeningcontrole om een representatief, actueel beeld van de kwaliteit van de accountantsorganisaties te verkrijgen. Daarbij worden de drie niveaus van kwaliteit uit het CTa-rapport gehanteerd: de controle zelf, het kwaliteitsbeheersingssysteem en factoren die een effect kunnen hebben op de kwaliteit (zoals cultuur, governancestructuur en beloning). Het gaat in eerste instantie om transparantie en niet om normstelling, waarbij de volgende matrix centraal staat.
Juridische verankering
In december 2020 hebben de kwartiermakers de minister van Financiën een advies gestuurd over de juridische verankering van de AQIs. Zij stellen onder meer voor om een orgaan in het leven te roepen (bij voorkeur binnen de sector, binnen bestaande structuren, NBA) dat de AQI’s vaststelt, deze periodiek evalueert en deze indien nodig tussentijds actualiseert, bijvoorbeeld als gevolg van maatschappelijk ontwikkelingen. Er komt een wettelijke verplichting voor accountantsorganisaties om aan de hand van de AQI’s te rapporteren aan de NBA.
Bestuurlijke handhaving
Als accountantsorganisaties in gebreke blijven bij het aanleveren van de verplichte data of verkeerde of onvolledige data aanleveren, zal de NBA hen daar in eerste instantie op aanspreken en zijn uiterste best doen om het kantoor ertoe te bewegen aan de verplichting te voldoen. Mocht het aanspreken van de accountantsorganisatie door de NBA geen effect hebben zal er, volgens de kwartiermakers, toch logischerwijs een bestuurlijke handhavingsvorm nodig zijn. De kwartiermakers bevelen wel aan na te denken over een overgangsregeling om te voorkomen dat welwillende kantoren, die bijv. hun systemen moeten aanpassen op de gevraagde data, direct in het eerste jaar bestuurlijke boetes opgelegd krijgen;
Ook vrijwillige controle
Daarnaast adviseren de kwartiermakers om de AQI’s niet alleen voor wettelijke controles te laten gelden, maar ook voor vrijwillige controles. Dit omdat het (in sommige gevallen) voor accountantsorganisaties zeer complex schijnt te zijn om de data van deze twee type controles in hun administratie en systemen te scheiden. Dit kan afhangen van de betreffende AQI.
Overigens adviseren de kwartiermakers dat alleen accountantsorganisaties met een Wta-vergunning verplicht worden om informatie aan te leveren. Dit zou dus niet gelden voor accountantskantoren zonder Wta-vergunning die vrijwillige controles uitvoeren.
Tijdspad
In maart/april vindt een pilot plaats met acht accountantsorganisaties, waaraan ook SRA-leden deelnemen. Deze pilot draait onder meer om de vraag of de AQIs makkelijk uit de systemen te halen zijn: is het bijvoorbeeld haalbaar om binnen 48 uur bepaalde data aan te leveren? De kwartiermakers hebben aangegeven dat daarna, voor de zomer, een openbare consultatie over de kwaliteitsindicatoren zal gaan plaatsvinden.