SRA, QUO VADIS?
Goedemorgen allemaal,
Vandaag is een speciale dag voor SRA. Bijna 31 jaar geleden, in november 1988, nam de eerste SRA-voorzitter Arend Fernhout - samen met enige oud-leden van de Stuurgroep Kleine Kantoren (van het toenmalige NIVRA) - het initiatief om te komen tot een vorm van samenwerking tussen kantoren.
Ik sta graag samen met u stil bij deze mijlpaal.
Onder het devies 'Vrijheid in gebondenheid' werd dertig jaar geleden, op 23 november 1989, onze vereniging officieel opgericht. De primaire doelstelling van SRA, toen nog de ‘Samenwerkende Registeraccountants’, was (en is) de kwaliteitsbewaking in de beroepsuitoefening en verbetering daarvan, en het behartigen van een aantal gemeenschappelijke belangen. Van, voor en door de SRA-leden. Bij de oprichting werden een veertigtal kantoren lid, met daaraan verbonden zo’n 60 RA's.
Twee accountantswetten
De oprichting van SRA vond onder meer plaats tegen de achtergrond van discussies rond het accountantsberoep.
In 1984 sprak de ambtelijke werkgroep Nicaise al de voorkeur uit de twee accountantswetten te vervangen door één wet, waarin het kennisniveau van de toekomstige accountant zou komen te liggen tussen dat van de AA en de RA. De nieuwe regelgeving diende voldoende aandacht te schenken aan begeleiding, advisering en verificatie van en voor het midden- en kleinbedrijf.
In oktober 1988 werd de Commissie Advisering Stroomlijning Accountantswetgeving (CASA), beter bekend als de commissie Geelhoed, in dit kader ingesteld vanwege de implementatie van de 8ste EG-Richtlijn en de nationale dereguleringspolitiek. Ook toen nam politiek Den Haag de touwtjes dus stevig in handen.
De discussie betrof niet alleen de vakbekwaamheidseisen en certificeerbevoegdheden van AA's en RA's en de eindtermen van opleidingen, maar riep ook vragen op over de invulling van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties NOvAA en NIVRA. Verschillende SRA-ledenbulletins uit de beginjaren van SRA reppen over verontrustende ontwikkelingen met betrekking tot de accountantswetgeving. Een sterk accountantsberoep is waar SRA voor stond en staat: een beroepsorganisatie, een titel.
Fel van leer
Zo trok het SRA-bestuur in mei 1992 bijvoorbeeld fel van leer tegen het onaanvaardbare compromisvoorstel van de minister van Economische zaken rond het accountantsberoep en de onvoldoende reacties daarop van beide beroepsorganisaties. Toen eenmaal de zaak rond de AA's in Straatsburg beklonken was, kwam de pragmatische benadering van SRA duidelijk naar voren: aangezien AA's en RA's voortaan zouden samenwerken, stond vanaf 1995 het lidmaatschap van SRA open voor accountantskantoren met certificeerbevoegdheden.
Eerder, een jaar na oprichting, tijdens de buitengewone ledenvergadering op 6 december 1990 in Bunnik, bracht SRA-voorzitter Fernhout het belang van een nieuwe weg naar voren, die eventueel door SRA ingeslagen zou moeten worden. Gezien de sterke invloeden van buitenaf, gezien de discussies binnen en buiten de accountancysector, en gezien de vraagtekens die werden gezet bij de kwaliteit van de kleinere accountantskantoren in de regio (NIVRA-commissie COPA), deed de vraag zich voor of SRA 'niet nog heel wat anders' voor haar leden moet gaan betekenen.
Fernhout analyseerde - let wel, we spreken nog steeds over zo’n 30 jaar geleden -:
'De accountantsmarkt nieuwe stijl zal blijken te bestaan uit allerhand collega’s met de meest uiteenlopende achtergrond en opleiding, allen broederlijk verenigd onder de al of niet publiekrechtelijke Nivra-2. Hier is dan inderdaad de rake kans voor de grote kantoren om naar de ondernemers te zeggen: Ziet u wel, voor echte kwaliteit moet u bij ons zijn. Of menen we soms dat de ethiek van de acquisities plotseling veel minder agressief zou zijn? Ik denk dat het tegendeel gaat gebeuren. Daarom is het bediscussiëren en onderzoeken van de mogelijkheid om van SRA een kwaliteitskeur te maken geen hoofse en deftige causerie met elkaar, maar harde noodzaak.
De keuze is onder te gaan in de grijze massa, of proberen er bovenuit te steken door kwaliteit uit te dragen en er voor te zorgen dat dit er ook waarachtig is. Als klein kantoor of zelfs wat groter klein kantoor lukt je dat zelf niet zo gemakkelijk. Als groep, als samenwerkingsverband, moet dat mogelijk zijn. Er zal dan niet ontkomen kunnen worden aan interne regels en eisen, ook niet aan vaktechnische en cliëntgerichte vaardigheden van medewerkers. Vandaar de vraag: SRA als keurmerk? Nog met een vraagteken, maar dat moet er af kunnen'.
Aldus de grondlegger van SRA. En zo werd in Driebergen en later in Bunnik de backoffice gevormd. Van, voor en door de leden. Voor de profilering en ondersteuning van SRA-kantoren werden tijdens de ALV in 1994 drie speerpunten benoemd: ten eerste kwaliteit en educatie. Ten tweede informatietechnologie van het accountantskantoor in het jaar 2000. En als derde speerpunt werd benoemd: goede marketing van SRA en van de individuele leden tot de markt.
Kwaliteitstoetsingen bij aanvang
In 1996 leidde de professionaliseringsslag van het SRA-bureau tot de vorming van drie strategische business units Educatie, Automatisering en PR/marketing. Ook introduceerden we 25 jaar geleden in het kader van dat SRA-keurmerk, in 1994 peer reviews in onze vereniging, kwaliteitstoetsingen bij aanvang en gedurende het lidmaatschap, (uiteindelijk) gericht op de hele dienstverlening van het kantoor. Niet alleen naar binnen, maar ook naar buiten toe wilden we duidelijk maken dat kwaliteit binnen onze vereniging, binnen de organisatie van uw praktijk, centraal staat.
Binnen de sector zelf stond steeds onze inzet voor een sterk accountantsberoep centraal. Ons eerste lustrum in Huis ter Duin -waar ik een mooie discussie mocht begeleiden tussen de voorzitters van de beide beroepsorganisaties -, en het illustere Graaf Floris-overleg in Muiden waarin de uitgangspunten voor éen sterke beroepsorganisatie en één titel werden geformuleerd, waren opmaat voor de uiteindelijke samenvoeging tot een publiekrechtelijk orgaan voor accountants.
Sprong in de tijd
Dames en heren, ik maak een sprong in de tijd.
Arie Hak, voorzitter van 2001 tot 2003, stond 15 jaar geleden op deze plaats stil bij het 15-jarig jubileum van SRA. Hij constateerde dat SRA zich als club voortdurend bewust is van kansen en bedreigingen die voorbij komen. 'Zolang de maatschappij om ons heen blijft wijzigen, moeten wij daarin mee en ook als SRA keuzes maken. Zelfgenoegzaam langs de zijlaan gaan zitten, is de dood in de pot. Dat roept overigens wel de vraag op waar ontwikkelingen beginnen en waar ze eindigen'.
In dat kader gaf Hak een doorkijk naar vandaag: waar staat SRA in 2019? Hij gaf daarop het volgende antwoord:
'In de markt zijn er SRA-accountants en de ‘rest’. SRA is in overleg getreden met het ministerie over de afschaffing van de Wta. SRA-accountants leveren immers per definitie kwaliteit. De echte mkb-ondernemer heeft een SRA-accountant, waardoor zijn financieringsaanvraag vlotjes wordt goedgekeurd door de bank. De belastingaangifte wordt binnen twee weken definitief afgehandeld, controle door de Belastingdienst is afgeschaft. De dienst concentreert zich op bedrijven waar wel wat te halen valt. Fictie? Dat hangt van u af. Wat wordt uw rol de komende jaren? Op welke wijze gaat u zelf bijdragen aan de versterking van uw eigen keurmerk: SRA?'
Waar staat SRA anno 2019?
Tja. Waar staat SRA anno 2019? Wat is onze rol en functie als SRA-kantoren, binnen de vereniging, binnen onze sector en daarbuiten? Richting mkb-ondernemers, richting andere stakeholders zoals de externe toezichthouder, de beroepsorganisatie, de Belastingdienst, de Commissie Toekomst Accountancysector? En op welke wijze heeft u, als kantoor of als professional, bijgedragen aan de versterking van ons gezamenlijke keurmerk? Waar beginnen ontwikkelingen en waar eindigen ze? SRA, quo vadis?
Anno 2019 zie ik een sterke, volwassen en groeiende club van 375 accountantskantoren. De vereniging maar ook elk individueel SRA-kantoor bevindt zich in een zeer uitdagende, boeiende maar complexe omgeving. Veel van de vaste waarden, onze basis, staat onder druk. En het is noodzaak om die bedreigingen continu te blijven zien als kansen.
Essentiële bijdrage aan BV Nederland
Eén van die kansen ligt bij kwaliteit. En dan met name het uitdragen ervan. Al 30 jaar lang is kwaliteit, het beheersen, bewaken en bevorderen ervan, de backbone (ruggengraat) van onze vereniging. Met die kwaliteit leveren we als SRA-accountantskantoren een essentiële bijdrage aan het economisch en maatschappelijk functioneren van de BV Nederland. SRA-kantoren samen ontzorgen meer dan 55% van het mkb met personeel en 190 SRA-kantoren met een Wta-vergunning bedienen 34% van de wettelijke controlemarkt.
Kwaliteit zit in het DNA van onze gemengde praktijken. Het zijn juist de kantoren met een intrinsieke motivatie tot het leveren van kwaliteit die lid willen worden van onze vereniging. Maar DNA zie je niet, voel je niet, kun je ook niet aanraken. Hoe willen we dan dat onze stakeholders en uw toekomstige klanten uit het mkb zien, erkennen en waarderen dat juist SRA-kantoren kwaliteit leveren?
Niet voor niets stelde oud-voorzitter Hak de vraag: 'Op welke wijze gaat u zelf bijdragen aan de versterking van uw eigen keurmerk: SRA?'. Of, analoog aan de inaugurele rede van John F. Kennedy: Vraag niet, mijn mede-SRA-leden, wat uw vereniging voor u kan doen; vraag wat u kunt doen voor uw vereniging.
We kunnen het niet alleen
De afgelopen jaren heeft u veel, heel veel geïnvesteerd in de inhoudelijke kant van het SRA-keurmerk: in processen, mensen, vaktechniek, cultuur en gedrag, met andere woorden in de binnenwereld van uw eigen organisatie. Het is belangrijk dat we dat proces voortzetten.
Maar willen we samen toekomstige uitdagingen het hoofd kunnen bieden, dan moeten we het SRA-keurmerk verder en op een andere manier versterken. Dat kunnen wij, bestuur en bureau, niet alleen.
Daar hebben we u voor nodig. Dat is de invulling van het 'door' in ons motto: van, voor en door de leden! Het is van belang dat u niet alleen de binnenwereld, maar ook de buitenwereld van uw organisatie adresseert en het SRA-keurmerk inhoud geeft. Dat is 'geen hoofse en deftige causerie met elkaar, maar harde noodzaak', om met Fernhout te spreken.
U zult dan gaan ervaren dat het mkb, een onderneming uit een bepaalde branche, de bank of een andere financier vraagt om een SRA-accountant of SRA-fiscalist. Samen kunnen we daarin het verschil maken.
Oplossingen op maat
Een andere kans ligt gelegen in het denken in oplossingen op maat. De wereld, onze sector, het mkb, onze vereniging bestaat uit zoveel unieke en pluriforme entiteiten dat standaardoplossingen niet werken. De eigenheid en karakteristieken van accountantskantoren werkzaam in en voor het mkb, met name gemengde praktijken, vragen vaak om een andere benadering en oplossingsrichtingen die juist niet uitgaan van een 'one size, fits all'-concept.
Het principe van segmentatie en differentiatie nemen we mee in schriftelijke input of overleggen met bijvoorbeeld de Belastingdienst, de Commissie Toekomst Accountancysector, de IAASB of politieke fracties. Toezicht op maat, denken in Less Complex Entities in plaats van Small en Medium Entities, of de differentiatie binnen de doorontwikkeling van het Horizontaal toezicht zijn daar voorbeelden van.
Overigens wordt ook de werkwijze van het SRA-bureau meer en meer tegen het principe van op-maat-oplossingen aangelegd.
De jeugd
Als laatste kans (en met een klein bruggetje naar de rest van ons programma) noem ik de jeugd. Die heeft immers de toekomst. Hebben we bijvoorbeeld nu en in de toekomst voldoende goed opgeleide, gekwalificeerde en enthousiaste mensen die binnen onze gemengde praktijken aan de slag gaan met en voor mkb-bedrijven? Zijn we binnen de beroepsgroep in staat om die jonge mensen te binden en te boeien? Wat betekent dat voor functies als directeur of vennoot; bestaan die binnenkort nog? En wat betekent dit voor de cultuur, organisatie- of zelfs businessmodellen? Zijn onze kantoren meer in staat om te bloeien en te bruisen? Hoogleraar Lidewey van der Sluis neemt u zo dadelijk mee in de wereld van strategisch talentmanagement.
Woelig water
Waar beginnen ontwikkelingen en waar eindigen ze? Het lijkt soms wel of de geschiedenis zich herhaalt. Er bestond turbulentie in de sector aan het begin van de jaren 90 van de vorige eeuw; en ook nu bevinden we ons in woelig water. Gezien het vermogen dat we als SRA hebben om in tijden van verandering en onzekerheid vanuit eigen kracht te kunnen meebewegen bij complexe vraagstukken, heb ik alle vertrouwen in die toekomst. Ook al zullen we samen nog voor voldoende uitdagingen komen te staan.
Waar staat SRA in 2029, bij het 40-jarig jubileum? Vanzelfsprekend weten we nog niet welke adviezen het eindrapport van de Commissie Toekomst Accountancysector bevat en hoe politiek Den Haag daarmee zal omgaan. Maar ik geef een voorzichtige schot voor de boeg.
Over tien jaar
Over tien jaar zijn data en betrouwbare, gecertificeerde informatie van onschatbare waarde voor ondernemingen, de toezichthouders op ondernemingen en alle andere stakeholders bij ondernemingen. SRA-accountantskantoren vervullen die poortwachtersfunctie in vanuit hun gemengde praktijken.
Zo wordt bij elke samenstellingsverklaring een continuïteitsparagraaf afgegeven. We certificeren verantwoordingen op basis van financiële en niet-financiële informatie in het kader van duurzaamheid. Ook werken we binnen en buiten onze gemengde praktijken samen met technische specialisten bij het stellen van duurzaamheidseisen aan businessmodellen van ondernemingen. We beoordelen algoritmen die in businessmodellen worden gehanteerd. Branchegerichte data is gewild door zowel ondernemingen als hun stakeholders.
Over tien jaar heeft de gemengde praktijk van SRA-accountantskantoren te maken met een helder, eenduidig toezicht- en tuchtstelsel waarin het lerend vermogen en op-maat-oplossingen centraal staan. Niet alleen de SRA-accountant maar ook de SRA-fiscalist staat onder toezicht. SRA voert de kwaliteitstoetsingen uit.
Met het splitsen van de beroeps- en opleidingstitel is nog meer zicht gekomen op een sterk accountantsberoep. En kijkend naar onze eigen vereniging: elk SRA-kantoor ervaart de voordelen van het daadwerkelijk uitdragen van het SRA-keurmerk en is trots op de slogan: wij zijn van SRA.
Voor mij een speciale dag
Over trots zijn gesproken. Vandaag is ook een speciale dag voor mij, omdat ik voor een deel moet gaan loslaten wat na aan mijn hart ligt. Bijna 29 jaar geleden werd ik overtuigd en trots lid van SRA. Nadat ik in 1997 al eens afscheid van u nam als voorzitter, zal ik ook vandaag na een periode van twaalf jaar de voorzittershamer overdragen. Dat doe ik met groot vertrouwen in mijn beoogd opvolger, en dat doe ik in grote dankbaarheid. Ik waardeer en bedank u voor het door u in mij gestelde vertrouwen en de zeer plezierige samenwerking met velen binnen het bestuur en bureau, met alle leden en met onze stakeholders. Ik koester de periodes dat ik uw voorzitter mocht zijn. En ik kijk er erg naar uit om binnen andere functies aan SRA verbonden te blijven.
Dames en heren,
Dertig jaar SRA moeten we koesteren als speciaal en uniek. Komend jaar zal daarom op meerdere momenten met u stil worden gestaan bij dit heuglijke feit. U bent dan van harte welkom op onze nieuwe locatie op de Rijnzathe 14 in Utrecht. Een echt verenigingshuis waar de spreekwoordelijke koffie altijd voor u klaar staat.
Rest mij u allen als SRA-voorzitter, alvast fijne feestdagen te wensen. Dat doe ik ook namens mijn medebestuurders, alle medewerkers van het SRA-bureau, alle betrokkenen bij de vele commissies, klankbord- en expertgroepen, vaktechnische kringen, review en raad van toezicht.
We zien u graag weer in 2020 om een nieuw jaar aan onze geschiedenis toe te voegen.
Dank u wel.
Paul Dinkgreve
Meer informatie