AFM deelt inzichten over 'risicovolle cliënten'

Dit thema stond centraal in een rondetafelgesprek dat de AFM dit jaar met middelgrote accountantsorganisaties organiseerde. Met kleinere accountantsorganisaties voerden AFM-vertegenwoordigers individuele gesprekken over risicovolle cliënten.

Lessons learned

Naast kennisdeling, de uitwisseling van ervaringen en reflecties leidden de gesprekken tot twee inzichten die hieronder zijn vermeld. De gezamenlijke inzichten en lessons learned bieden je gerichte handvatten om te reflecteren op de omgang met risicovolle cliënten, het identificatiebeleid en -proces binnen jouw eigen organisatie. Ergo, mogelijkheden om het stelsel van kwaliteitsbeheersing en meer specifiek het cliëntacceptatie- en continuatieproces verder te verbeteren.

Hoe identificeer je risicovolle cliënten?

1. Wat zijn de AFM-perspectieven op risicovolle klanten? De AFM identificeert een risicovolle cliënt op basis van datapunten vanuit de wettelijke controle vragenlijsten. Hierbij hanteert de toezichthouder twee perspectieven:
   
   a. Karakteristieken van de cliënt
   Mogelijk risicovolle karakteristieken zijn bijvoorbeeld:
   - Cliënten met een materiële omzetstromen in landen met een corruptie-index < 40;
   - Cliënten die negatief in het nieuws geweest zijn vanwege (mogelijke) integriteitsschendingen;
   - Specifieke sectoren (bijvoorbeeld bouw, handel in onroerend goed en winning van delfstoffen);
   - Cliënten die groepshoofd zijn met een relevant buitenlands onderdeel dat wordt gecontroleerd buiten eigen netwerk.
   
   b. Omvang van de cliënt
   De financiële kengetallen van de cliënt (omzet, balanstotaal en aantal FTE) bepalen de omvang van de cliënt. Omvangrijke cliënten hebben een verhoogde potentiële maatschappelijke impact. De AFM identificeert deze klanten daarmee als risicovol.
   
   De gehanteerde datapunten zijn voor de AFM een startpunt om met accountantsorganisaties in gesprek te gaan. De toezichthouder erkent de beperkingen daarvan, want uit de gesprekken met accountantsorganisaties blijkt dat zij ook andere criteria gebruiken bij het beoordelen van cliëntrisico’s.
   
   
2. Wat zijn de kernpunten uit het rondetafelgesprek en individuele gesprekken?
   • Herkenning van risicofactoren: accountantsorganisaties herkennen de AFM-datapunten bij cliëntacceptatie en -continuatie. Een uitzondering hierop is de omvang van de cliënt. Dit wordt niet als risicofactor beschouwd vanwege de maatschappelijke impact. De omvang wordt wel meegewogen voor beoordeling van voldoende capaciteit en deskundigheid.
   • Aanvullende risicofactoren: accountantsorganisaties identificeren aanvullend ook risicofactoren met Wwft-elementen (UBO, PEP) en ten aanzien van de cliëntstructuur (fiscale complexiteit, transparantie).
   • Risicoclassificatie: het afzonderlijk beoordelen van inherente (bruto)risico’s en mitigerende maatregelen bevordert risicobewustzijn en ondersteunt een transparante risicoclassificatie, in plaats van uitsluitend uit te gaan van resterende (netto)risico’s bij classificatie.
   • CEAC-vragenlijsten: accountsorganisaties verrijken vaak vragenlijsten voor cliënt en opdrachtacceptatie en continuatie om ze geschikt te maken voor hun eigen praktijk.
   • Acceptatiebeleid: accountantsorganisaties geven aan alleen risicovolle cliënten te accepteren als er voldoende waarborgen ingezet kunnen worden.

Reflectievragen

Aan de hand van de twee inzichten kun je samen met je team reflecteren op de omgang met risicovolle cliënten en op het identificatiebeleid en -proces binnen jouw eigen organisatie. De volgende vragen kunnen je daarbij helpen:

• Wat is jouw reflectie op de geïdentificeerde datapunten door de AFM?
• Welke (aanvullende) risicofactoren weeg je mee bij cliëntacceptatie - en continuatie?
• Heb je cliënten met een verhoogd cliëntrisico? Welke afweging(en) heb je hiervoor gemaakt en welke waarborgen heb je getroffen bij cliëntacceptatie- en continuatie?
• Zijn de ingezette kwaliteitswaarborgen bij risicovolle cliënten effectief (geweest)?
• Wat is je beleid over risicobereidheid?
• Hoe organiseert je organisatie tegenspraak bij cliëntacceptatie?
• Welke cliënten beoordeel je als passend bij jouw organisatie en welke cliënten wil je meer of juist minder bedienen in de toekomst? Welke sectorfocus breng je hierin aan?
• Welke belemmeringen ervaar je bij het niet aangaan of beëindigen van een (risicovolle) cliëntrelatie?