Herziening Beroepsprofiel en opleidingen: blijvende zorg voor mkb-accountantskantoren

Antwoorden op deze vragen behoeven een langere termijnvisie op het accountantsberoep, op de opleidingen én op de toekomstige behoeften en de daarvoor benodigde kwaliteit in de markt. Op basis van zo’n lange termijnvisie en consistent beleid ten aanzien van één sterk beroep, heeft SRA gedurende het traject input gegeven:

• de schriftelijke (elf aanbevelingen) en mondelinge inbreng bij de Expertgroep Herijking beroepsprofiel (2024)
• de schriftelijke (aanbevelingen) en mondelinge inbreng bij het Kernteam Herijking beroepsprofiel (2024)
• de reactie op de consultatie Herziening raamwerk eindtermen van de Commissie Eindtermen Accountancyopleidingen (fase 1) (februari 2025)
• de reactie op de NBA-consultatie van de Concept Ontwerpverordening op de Beroepsprofielen 2025 (maart 2025)

Visie voor de lange termijn

SRA pleit er onder meer voor om het mkb-perspectief als uitgangspunt en basis voor beroepsprofiel en opleiding te nemen, om aan te sluiten bij de toekomstige behoeften in markt en maatschappij, en om te kiezen voor één beroepstitel. Iedere toekomstige accountant beschikt na de (geïntegreerde) opleiding bovendien over een gereedschapskist waarmee hij of zij in staat en bevoegd is om betrouwbaarheid toe te voegen aan (niet-)financiële informatie, processen en systemen. Ergo: de accountant certificeert informatie en legt daarover in de openbare praktijk verklaringen af. Dat is de basis en essentie van het beroep en de grondslag voor de kwaliteit van dienstverlening van accountants en accountantskantoren. Dat maakt het accountantsberoep ook een beschermd beroep.

Ledenpeiling

In maart jl. vond een peiling onder de leden plaats. Gezien de voorliggende herziening van het profiel van de toekomstige accountant en het enorme belang van deze fundamentele keuze, is het SRA-standpunt nogmaals getoetst bij alle leden: werkgevers van zo’n 4000 openbaar accountants, 48% van alle AA's en 34% van alle RA’s die als openbaar accountant staan ingeschreven in het NBA-register. Een ruime meerderheid van 65%, vertegenwoordigers van professionals bij meer dan 250 SRA-kantoren, gaf aan te willen vasthouden aan het behoud van de toegevoegde waarde en de certificerende bevoegdheid voor de toekomstige accountant. Van de respondenten is 53% AA en 47% RA.

Amendementen

De visie en grondslag voor certificering van (niet-) financiële informatie door alle toekomstige accountants vonden we niet terug in de ontwerpverordening, en ook niet in de uiteindelijke verordening zoals die door de NBA in april werd voorgelegd voor consultatie. Wij zien dat als devaluatie van het beroep. SRA heeft daarop nog diverse gesprekken over inhoud en proces gevoerd met het Kernteam, het NBA-bestuur en het ministerie van Financiën. Zonder soulaas.

De herziene verordening op de beroepsprofielen kwam niet in lijn met de visie en kwaliteitsambitie die op langere termijn nodig is voor een sterk accountantsberoep, sterke accountantskantoren en aantrekkelijke, studeerbare opleidingen.

Democratisch proces

Dit heeft SRA ertoe gebracht om als onderdeel van het democratische proces vier amendementen voor te bereiden. Ondanks accentverschillen in uitgangspunten hebben Novaa en Auxilium zich bij deze amendementen aangesloten. Het hoofdbestuur van MKB Nederland heeft vervolgens vanuit de eigen beleidsagenda steun uitgesproken.

Tijdens de NBA-ledenvergadering van 16 juni jl. heeft SRA-voorzitter Diana Clement een uitgebreide inhoudelijke toelichting gegeven op de vier amendementen, waarvan er uiteindelijk één de goedkeuring van de NBA-leden kreeg. 67% van de aanwezige NBA-leden stemde in met de herziene Verordening op de beroepsprofielen 2025.

Legitimiteit van handelen

In een eerste reactie sprak Diana Clement haar zorgen uit over de huidige perceptie en de toekomstige legitimiteit van handelen van accountants: "Het moet voor opdrachtgevers en gebruikers klip en klaar zijn welke legitimiteit van handelen iedere accountant heeft, wat de accountant kan en waartoe hij of zij bevoegd toe is. In plaats van het profiel zo vorm te geven dat we die legitimiteit van handelen als beroepsgroep zelf vaststellen en vastleggen, geven we met de aangenomen herziene Verordening naar mijn idee het heft uit handen. In gesprek gaan met stakeholders en gebruikers om de legitieme kwaliteit in de praktijk te bevestigen, zoals de NBA-voorzitter voorstelt, biedt geen garantie voor een duurzame oplossing. Dit bevestigt dan ook mijn grote zorgen voor de toekomst van de kleinere mkb-praktijken."

Kennis en certificerende bevoegdheid faseert uit

SRA kent grote zorgen voor het voortbestaan van de kleine mkb-accountantskantoren die zich met name richten op samenstellen, beoordelen en overige accountantsopdrachten: 1800 in totaal en zo’n 240 binnen de vereniging. Met de aangenomen Verordening op de beroepsprofielen zal de huidige populatie certificerend bevoegde AA’s, mede gezien de leeftijd, op korte termijn uitfaseren. Dat betekent op langere termijn dat binnen de kleine mkb-accountantskantoren op geen kennis, knowhow en legitimiteit van handelen aanwezig zal zijn om alle accountantsproducten te kunnen uitvoeren.

Hetzelfde werk zonder stringente kaders

Aangezien andere financiële dienstverleners zonder accountantsopleiding en zonder stringente bepalingen en kaders zoals permanente educatie en tuchtrecht dezelfde producten kunnen leveren, zal de incentive om de accountantsopleiding te starten (instroom) en de incentive om als accountant  ingeschreven te staan in het Accountantsregister (uitstroom) afnemen. Datzelfde geldt voor de kantoren: zij kunnen als administratiekantoren zonder de bepalingen van de NVKS of SKM1 hetzelfde werk blijven doen. Ergo: afname van het aantal professionals, afname van het aantal accountantskantoren, afname van kwaliteit in de markt, én  toename in werkdruk want meer werk met minder handen.

Vragen uit de Tweede Kamer

Ook in de Tweede Kamer leven zorgen. VVD-er en lid van de vaste Commissie voor Financiën in de Tweede Kamer Aukje de Vries heeft minister van Financiën Eelco Heinen (ook VVD) vragen gesteld over het artikel in het Financieele Dagblad Accountantsbestuur NBA wendt revolte onder leden af. De vragen, ingezonden daags na de NBA-ledenvergadering, richten zich met name op de mogelijke gevolgen van de nieuwe Verordening op de beroepsprofielen voor het (controleplichtige) mkb om een goede accountant te krijgen, en de beschikbaarheid van accountants, nu en in de toekomst.

Hoe nu verder met het beroepsprofiel?

Nu de ledenvergadering van de NBA de Ontwerpverordening op de beroepsprofielen 2025 heeft aangenomen is fase 1 (wijziging binnen huidige wettelijke kaders) afgerond en kan de tweede fase van start. Deze fase gaat over wijzigingen waar een wetswijziging of nadere afstemming voor nodig is. In fase 2 werkt de NBA aan een onderscheid tussen beroeps- en opleidingstitel en aan het verankeren van verbeterde doorstroommogelijkheden van AA naar RA. Daarnaast zal het Accountantsregister fundamenteel veranderen door registratie van specialisaties met een onderscheid tussen opleidings- en beroepstitels. Vanuit SRA zullen we vanzelfsprekend ook hierover de gesprekken blijven aangaan.

Hoe nu verder met de opleidingen?

Op basis van de nieuwe Verordening op de beroepsprofielen gaat de Commissie Eindtermen Accountancyopleidingen (CEA) verder aan de slag. CEA verandert het raamwerk voor de herziene eindtermen fundamenteel. SRA heeft CEA in februari van dit jaar in een uitgebreide reactie input en aanbevelingen gegeven op de uitgangspunten van dat raamwerk.

Voor een toekomstbestendige, aantrekkelijke en studeerbare accountantsopleiding komt een geïntegreerde set van eindtermen met een themagerichte insteek. De vakgerichte benadering en het strikte onderscheid tussen theorie en praktijk laat CEA los. 

Na de zomer start CEA met het uitwerken van de eindtermen op basis van de werkzaamheden voor de twee opleidingsoriëntaties in het beroepsprofiel. De herziene eindtermen verwacht CEA in het najaar van 2026 te publiceren. In de tussentijd worden de concept eindtermen vanuit verschillende invalshoeken getoetst om relevante kennis en vaardigheden te borgen en opleiders mee te nemen in de veranderingen.